پرتغال

همان گونه که گفته شد، نظام حقوقی پرتغال از سیستم «سیویل‌لا» تبعیت می‌کند هرچند می‌توان عصاره‌هایی از سیستم «کامن‌لا» را مخصوصاً در مسائل مربوط به نقل و انتقالات مالی و عملیات‌های مرتبط با سرمایه‌گذاران خارجی، مشاهده کرد. طبق قوانین پرتغال محدودیتی برای میزان سرمایه‌گذاری ‌خارجی وجود ندارد و لزومی به وجود شریک پرتغالی نیست. در واقع قواعد و مقررات حاکم بر سرمایه گذاری خارجی در پرتغال تفاوتی با سرمایه‌گذاری داخلی وجود ندارد. هرچند هر سرمایه‌گذاری بیش از ده هزار یورو باید به بانک مرکزی پرتغال طبق دستورالعمل‌های شماره 27.2012 و شماره 56.2012، اطلاع داده شود. نکته مهم دیگر در رابطه با این مسئله برخی مزایای اعطا شده توسط دولت پرتغال است؛ طبق قانون 191/2014 مصوب 31 دسامبر 2014، دولت پرتغال مزایایی برای سرمایه‌گذاری خارجی ممکن است در نظر گیرد، مثل: مزایای مالیاتی، کمک‌های مالی و… . طبق قوانین پرتغال برای سرمایه‌گذاری در امور تحقیقاتی حداقل 350 هزار یورو، در امور هنری و بازسازی آثار حداقل 250 هزار یورو و برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری حداقل 500 هزار یورو لازم است، همچنین شخص باید حداقل 10 شغل نیز ایجاد کند. انتقال یک میلیون یورو سرمایه به پرتغال نیز یکی از شرایط اخذ ویزای سرمایه‌گذاری پرتغال است.

ملک یکی از مواردی است که برای سرمایه‌گذاری در پرتغال مطرح است. در جولای 2015 ، با تصویب قانون 2015/63 و صدور حکم قانونی 2015/15-A، تغییراتی در این زمینه اعمال شد:

• خرید ملک به ارزش حداقل 500 هزار یورو؛
• خرید ملکی حداقل 30 ساله و به ارزش حداقل 350 هزار یورو؛
• خرید ملک در مناطقی کم جمعیت به شرطی که ارزش ملک بیش از 20 درصد زیر سقف‌های مذکور نباشد.

دو شیوه متداول ثبت شرکت در پرتغال، ثبت شرکت سهامی و ثبت شرکت مسئولیت ‌محدود است؛ طبیعتاً اشکال دیگری هم در قوانین پرتغال ذکر شده ولی به دلیل تعارف این دو روش، به توضیح آنها می‌پردازیم. برای تاسیس شرکت سهامی به حداقل 50 هزار یورو سرمایه نیاز است، لازم است که این مبلغ قبل یا به هنگام تاسیس شرکت، در حساب بانکی به نام شرکت وجود داشته‌ باشد، در حالی که برای شرکت‎های مسئولیت محدود، این میزان 5هزار یور است. طبق قانون تجارت پرتغال، امکان سرمایه‌گذاری غیرنقدی (آورده غیرنقدی) نیز وجود دارد و شرکت باید ارزش مالی آورده را در اسناد خود داشته ‌باشد. طبیعتاً لازم است هر شرکت سالانه، گزارش مالی خود، گزارش مالیاتی خود و سایر گزارش‌های لازم بنا بر شرایط را ارائه دهد.

برای ثبت شرکت‌ها وجود و اثبات شرایطی لازم است:

• حداقل 5 سهامدار در شرکت‌های سهامی (مگر در شرایطی که یک شرکت بتواند تک سهام‌دار موسس باشد) و برای شرکت‌های مسئولیت محدود یک شریک هم کفایت می‌کند؛
• ثبت سهام اشخاص در دفتر سهام؛
• تائید توسط دفتر ملّی ثبت شرکت پرتغال؛
• بازرسی و حسابرسی شرکت؛
• اخذ شماره شناسایی مالیاتی پرتغال برای سهامداران شرکت؛
• سند تاسیس شرکت: سند تاسیس شرکت باید در دفتر اسناد رسمی یا نهاد تائید کننده امضای طرفین، امضا شود. متداول است اشخاص به شخصی مقیم پرتغال برای انجام این مهم وکالت می‌دهند؛
• تاریخ تاسیس شرکت.

در مورد شرکت‌های مسئولیت محدود ذکر این نکته ضروری است که حسابرسی قانونی در صورتی لازم است که در دو سال متمادی بیش از 50 نفر استخدام شوند، ترازنامه بیش از 1.5 میلیون یورو و  درآمد بیش از 3 میلیون یورو باشد. لازم به ذکر است که برخی حقوق وابسته به سهم را می‌توان محدود کرد، مثل اخذ سود، زمان اخذ سود و حق رای. البته این امر باید در اساسنامه شرکت ذکر شود. با وجود این هر سهم، صرف ‌نظر از نوع شرکت، حقوقی را متوجه دارنده سهام می‌کند: دریافت سود، دخالت در تصمیم‌گیری‌ها، کسب اطلاعات راجع به امور شرکت و… . لازم است راجع به مالیات در پرتغال نیز صحبت کنیم. شرکت‌ها و سایر موسسات فعال تجاری، کشاورزی ، صنعتی و… که محل اصلی فعالیت یا دفاتر رسمی آنها در پرتغال است موظف به پرداخت مالیات هستند. میزان متوسط مالیات در پرتغال 21% است که ممکن است به آن عوارض شهری تا سقف 1.5% تعلق ‌گیرد و 3% برای سود  بیش از 1.5 میلیون یورو، 5% برای سود بیش از 7.5 میلیون یورو و 9% برای سود بیش از 35 میلیون یورو اضافه شود. رویالتی پرداخت شده توسط شرکت به سهامداران، از مالیات معاف است اگر شرایط تصمیم 2003/49/EC شورای اروپا بر آن حاکم شود؛ شرایطی مثل مالکیت حداقل 25% سهام، مالکیت حداقل دوساله سهام و… . باید توجه داشت که طبق قوانین مالیاتی پرتغال سود پرداخت شده به اشخاص غیرمقیم در پرتغال توسط شرکت پرتغالی، مشمول مالیات 25% در زمان پرداخت می‌شود.

طبق ماده 55 قانون مالکیت صنعتی پرتغال سه مشخصه اصلی برای ثبت پتنت لازم است: نوآوری، استفاده صنعتی و وجود عنصر ابتکار. قاعده عمومی ثبت پتنت در این امر است که مخترع یا قائم‌مقام‌های او، می‌توانند وفق بند1 ماده 58 قانون مالکیت صنعتی پرتغال درخواست ثبت را داشته ‌باشند. در صورت وجود دو یا چند مخترع، هرکدام از اشخاص، وفق بند 2 ماده 58، می‌توانند راساً در راستای منفعت جمعی اقدام به ثبت پتنت کنند. گاهی ممکن است مخترع در استخدام شخص ثالثی باشد و در قرارداد استخدامی فی‌مابین ذکر شده باشد که مالکیت هرگونه اختراع حاصل از عمل فرد مستخدم برای شخص کارفرماست، در این صورت وفق ماده 59 قانون مذکور، کارفرما حق ثبت پتنت به نام خود را دارد و به مخترع باید پاداش مالی داده‌ شود. دعاوی مربوط به مالکیت صنعتی در پرتغال به دادگاه مخصوص مالکیت صنعتی ارجاع داده ‌می‌شود، این دادگاه به اموری مثل اجرای حق و اعتبار یا عدم اعتبار حق(ماده 111 قانون) رسیدگی می‌کند. البته لازم به ذکر است که طبق قانون 2011/62 مربوط به دعاوی دارویی، دادگاه حق رسیدگی به امور مالکیت صنعتی دارویی را ندارد و مسئله مربوطه، الزاماً به داوری ارجاع خواهد شد. در واقع راجع به مالکیت صنعتی شاهد وجود یک سیستم دوگانه در پرتغال هستیم. با وجود این، وفق ماده 338 قانون مالکیت صنعتی پرتغال، هرکسی که حق مالکیت دیگری را خدشه‌دار کند، موظف به پرداخت خسارت و گاه مشمول سایر مجازاتهاست. پتنت در پرتغال تا 20 سال مورد حمایت قانونی قراردارد، هرچند راجع به برخی موارد مثل امور گیاهی و دارویی ممکن است مدت این حمایت، تمدید شود؛ این امر در ماده 115 قانون مالکیت صنعتی پرتغال ذکر شده‌است.

از سال 2016، برنامه جذب کارآفرینان خارج از اتحادیه ‌اروپا و برای تقویت فضای نوآورانه و تثبیت جایگاه پرتغال به عنوان کشوری مناسب برای اقامت نوآوران و تفکرات نوین آغاز شد. برنامه ویزای استارت‌آپ پرتغال توسط IAPMEI و شبکه ملّی سرمایه‌گذاران پرتغال اجرا می‌شود. برای اخذ این ویزا، پروژه باید نوآورانه و بدیع باشد. در پرتغال سیستم سخت‌گیرانه‌ای برای بررسی پروژه و اخذ احتمالی اقامت آن کشور وجود دارد. متقاضی/متقاضیان باید سه مورد اساسی را اثبات کنند:

پتانسیل ایجاد اشتغال و پتانسیل سالیانه 325 هزار یورو سودآوری پنج سال پس از جذب سرمایه‌گذار و البته باید توجه شود که شرط اساسی در تائید و سپس اخذ اقامت پرتغال، نوآورانه بودن طرح مذکور است. شخص متقاضی باید واجد شرایط مشخصی باشد: شخصی که هنوز کسب و کار خود را آغاز نکرده یا در صورت آغاز قصد انتقال آن به پرتغال را دارد، در محدوده شنگن مقیم نباشد، عدم وجود سابقه کیفری، سن بالای هجده سال و توانایی تامین معاش و زندگی خود به میزان 5146.08 یورو برای هر شخص و به مدت 12 ماه.

عموم مقررات مربوط به کار در پرتغال، در قانون کار پرتغال، قانون حمایت از والدین، قانون تصادف‌های مرتبط با کار و قانون سلامت و ایمنی کارکنان آمده است. وفق قانون 2007/23 مصوب 4 جولای، اتباع خارجی برای کار در پرتغال نیاز به ویزای معتبر دارند. عموماً این ویزا به اشخاصی تعلق می‌گیرد که پیشنهاد کار قطعی از پرتغال داشته ‌باشند و در سایر موارد، سخت‌گیرانه‌تر عمل می‌شود. این اشخاص پس از پنج سال زندگی در پرتغال می‌توانند درخواست اقامت دائم پرتغال را به نهادهای مربوطه داشته‌ باشند. البته لازم به ذکر است که شرکت‌ها در گزارش سالانه خود باید به خارجی بودن کارمند خود اشاره کنند ولی نمی‌توانند بین کارمند بومی و غیربومی خود تبعیض قائل شوند و تمامی حقوق کارمند بومی به شخص غیر بومی هم تسری می‌یابد. قراردادهای اشتغال در پرتغال تابع قواعد عام حقوق مدنی آن کشور است. در این مورد کتبی بودن قرارداد شرط نیست اما در این صورت، اثبات وجود رابطه کاری لازم است. هرچند کتبی بودن برخی قراردادها مثل قرارداد موقت، قرارداد پاره‌وقت، کار منزل و برخی قراردادهای مدیریتی، لازم است. در حقوق پرتغال، قراردادهای موقت را تا سقف سه بار می‌توان تمدید کرد و در شرایط مختلف زمان آنها محدود است. به‌ طور مثال، با اشخاصی که برای اولین شاغل می‌شوند، سقف این قرارداد 18 ماه است و در سایر شرایط 2 و 3 سال است.

هزینه پایین دانشگاه‌ها و زندگی در پرتغال باعث شده هر ساله نزدیک به 50 هزار دانشجو برای تحصیل وارد پرتغال شوند. اتباع کشورهای غیراروپایی برای تحصیل در پرتغال نیاز به اخذ ویزای تحصیلی و اجازه اقامت آن کشور را دارند. دو نوع ویزای تحصیلی در پرتغال وجود دارد: کمتر از 90 روز برای انجام تحقیقات و گذراندن دروس مشخص، بیش از 90 روز برای تحصیلات طولانی‌مدت. برای ویزای نوع دوم لازم است مدارکی همانند پاسپورت معتبر، مدرکی برای اثبات وجود منابع مالی مشخص، بیمه درمانی و مدرک پرداخت شهریه (درصورت لزوم) ارائه شود. اتباع غیراروپایی، برای کار هنگام تحصیل نیاز به تائید نهادهای مرتبط دارند در حالی که اتباع اروپایی چنین محدودیتی ندارند و می‌توانند در هنگام تحصیل، مشغول به کار هم شوند. لازم به ذکر است که اعضای خانواده محصّل، مثل همسر و فرزندان نیز می‌توانند از این طریق به همراه شخص به پرتغال عزیمت کنند.